Tekfen’i, kurumsal yönetim itibariyle nasıl değerlendirirsiniz?

Tekfen Grubu, Türkiye’nin öncü gruplarından biri. 62 yıl önce kurulmuş. Kurucularının hayat felsefesinin yansıdığı bir kurum burası. Tekfen Grubu, ekonomik fayda yaratmanın yanında sosyal fayda yaratmaya da yönelmiş her zaman. Adeta kurucu ortaklar kendi aralarında bir işbölümü yapmışlar bu konuda. Rahmetli Feyyaz Bey, iş hayatının örgütlenmesinde önemli roller almış. Nihat Bey, Allah uzun ömürler versin, çevre duyarlılığını Türk toplumuna kazandırmaya çalışmış ve hâlâ çalışıyor. Rahmetli Necati Bey de Türkiye’de taahhüt sektörünün gelişmesinde, yurtdışına açılmasında birçok ilke imza atmış. Bu üçlünün yarattığı ortak kültürü burada görebiliyorsunuz.

Benim hayat felsefem, yaşamım boyunca birilerine yardımcı olmak. Bir insanın duyabileceği en büyük tatmin, hayatı bir sosyal sorumluluk projesi olarak yaşamaktan geçiyor. Burada da bu havayı görüyorum. Bu da beni fazlasıyla memnun ediyor. Tekfen’in ekonomik fayda yaratmak yanında sosyal fayda yaratmayı hedefleyen felsefesi ve çalışanların güçlü aidiyet duygusu, bugünün kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanmasına geçişte önemli bir kolaylık sağladı. Bir kültürel aşı yapmaya gerek kalmadı. O nüve vardı zaten.

Tekfen gibi gruplarda kurucu ortaklardan sonra ikinci, üçüncü nesiller işbaşına geçiyor. O zaman doğal olarak kurumsal yönetimin de derinleşmesi gerekiyor. Sadece Sermaye Piyasası Kurulu'nun belirlediği kurallara bağlılık anlamında değil, kurumsal yönetimin içselleştirilmesi ve her kademe tarafından özümsenerek uygulanması anlamında söylüyorum bunu. Şu anda benim de içinde bulunduğum süreçte bu oluşuyor. Hem kurucu ortakların kültürünü yansıtan sürdürülebilirlik gibi konular ağırlık kazanmaya başladı, hem de biraz önce söylediğim “hayat boyu öğrenme”nin örnekleri. Burası, çalışanların şirkete bağlılıklarının çok yüksek olduğu bir yer. Patronların yarattığı havanın, kültürün bir sonucu bu da.

Bugüne kadar Tekfen’e başarıyla hizmet etmiş olan bu kişilerin bir gün ayrılmaları halinde yerlerini dolduracak kişilerin yetiştirilmesi büyük önem taşıyor. O konuda da önemli adımlar atıldı. Mesleki gelişim programları hem Toros’ta, hem de Tekfen İnşaat’ta uygulanıyor. Sürdürülebilirlik konusunda da ciddi adımlar atıldı, atılmakta. Yeni kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde Yönetim Kurulunun çalışmalarına yardımcı olmak üzere Denetim Komitemiz; benim başkanlığını yaptığım Riskin Önceden Tespiti Komitemiz ve Kurumsal Yönetim Komitemiz başarılı bir şekilde çalışıyor. Özetle, kurumsallaşmanın çerçevesini burada hep beraber oluşturduk ve her gün üzerine bir tuğla daha ekleyerek ilerliyoruz.

Bu öncelikler aynı zamanda fırsat alanları olarak da değerlendirilebilir mi?

Elbette. Türkiye’nin yıllık döviz açığına baktığınız zaman yüzde 90’ı enerji açığından oluşuyor. 2002 yılından 2016’ya kadar geçen sürede 500 milyar dolar cari açık vermiş Türkiye. Bunun 450 milyar doları enerji açığı. Enerji açığı, kullandığımız elektrikten, kullandığımız doğalgazdan ve petrolden kaynaklanıyor. Yenilebilir enerjiye ağırlık vermek artık bir devlet politikası haline geldi. Türkiye’nin güneş ve rüzgârı henüz yeterince değerlendirilebilmiş değil. Yenilebilir enerji alanında derinleşmek Tekfen’in hedefleri arasında. Üçüncü mesele olan eğitime yönelik olarak da Tekfen gerek şirketler üzerinden, gerekse Tekfen Vakfı üzerinden ciddi destekler veriyor. Öğrencilere burs veriyor, okullar yapıyor, staj imkânları sağlıyor. Grup içinde hayat boyu öğrenmenin örneklerini yaratıyor. O alandaki boşluğu da sosyal sorumluluk anlayışı içerisinde doldurmaya çalışıyor.

Eğitim demişken, sizin Darüşşafaka için yoğun mesai harcadığınızı biliyoruz. Darüşşafaka hayatınızda önemli bir yere sahip.

Ben Darüşşafaka mezunuyum. 1944’te, Karamürsel’in Fevziye köyünde doğdum, ilkokulu köyde bitirdim. Tesadüfen İstanbul’da Darüşşafaka diye bir okul olduğunu öğrendim. 1955’te sınavına girdim ve kazandım. Sınav günü 7 Eylül’dü. Hatırlarsınız, 6-7 Eylül olayları olmuştu 1955 yılında. Fatih’te sınava gitmek için Eminönü’nden geçtiğimizi hatırlıyorum. Her taraf yağmalanmış, sokaklara eşyalar, kumaşlar dökülmüş saçılmış. Son derece moral bozucu bir şey. Tramvayla Fatih’e okula gittik. Gelemeyenler olduğu için sınav ertelendi, ertesi gün yapıldı. Darüşşafaka’ya girişimle ilgili böyle bir anım var. Benim şansım, cemiyeti yönetenlerin müthiş öngörüsüyle o yıl Darüşşafaka’nın İngilizce eğitime geçmiş olmasıydı. O zamanki yaygın tabiriyle “kolej eğitimi”. 1955’te, hemen hepsi yabancı kökenli olmak üzere, sadece bir elin parmakları kadar okulda İngilizce eğitim veriliyordu. Burada öğrendiğim İngilizce diyebilirim ki hayatımın yönünü değiştirdi. Eğer o İngilizce eğitimini almasaydım, muhtemelen yüksek lisansa da gidemezdim.

Tekfen deyince mühendislik gelir aklıma. Ben de Darüşşafaka’yı bitirdiğimde mühendis olmak istiyordum, fakat olmadı. İktisat Fakültesi’ne gittim. Ama hiçbir zaman pişman olmadım bundan. İktisat Fakültesi’nde de başarılı bir öğrenci oldum. Yüksek öğrenime başlarken yaşadığım bu tecrübe benim hayatımı etkiledi. Hep mühendis olmak isterken iktisata gitmek durumunda kalmamı unutmadım. Bu nedenle insanın her zaman bir “B planı” olması gerektiğine inanırım. Bir hedefiniz olur, ama o olmadığı taktirde başka ne yapmak istiyorsunuz? Onu da kafanızın gerisinde tutarsanız, yeni koşullara adaptasyon daha kolay olur. Nerede olursam olayım, benim hep bir “B planım” oldu. İktisat Fakültesi’ni bitirdikten sonra Maliye Müfettiş Yardımcılığına sınavla girdim, yine zorlu bir sınavı geçerek Maliye Müfettişi oldum. Sonrasını anlatmıştım zaten.

Bazı girişimcilik denemelerinden söz etmiştiniz. Bu konuda neler yapıyorsunuz?

Ben hayatım boyunca hep danışmanlık yaptım, yöneticilik yaptım, müfettişlik yaptım. Bir yerde insanlar memur gibi bakıyorlar. Bu da beni biraz rahatsız ediyordu açıkçası. 60 yaşına geldikten sonra, “Ben de taşın altına elimi koyacağım kendime ait işler kuramaz mıyım?” diye düşünmeye başladım. İki ayrı şirket kurduk farklı arkadaşlarla. Bunların birincisi, iki avukat arkadaşımla beraber kurduğum FU Gayrimenkul Danışmanlık şirketi. Bankaların kredi verirken istedikleri ipotekleri onlar adına tapuya kaydettiren bir avukat ağı kurduk 81 ilde. Bütün iletişimini internet üzerinden sürdüren bir şirket. Şirketi büyüttük, kârlı hale getirdik ve sonra bir yatırım fonuna sattık. Ben halen şirketin Yönetim Kurulu Başkanıyım.

Diğer girişimim ise çok farklı bir konuda. Peyzaj mimarı karı koca iki genç arkadaşla birlikte Adapazarı’nda bir fidanlığımız var. Süs ağacı yetiştiriyoruz. Bizim Adapazarı’nda bir köy evimiz vardı. Dolayısıyla şehirle bir bağımız oluşmuştu. Bir yandan da Adapazarı Ticaret Odası’na fahri danışmanlık yapıyordum. Şehirde yeni iş kolları geliştirmek adına kafa yoruyorduk hep beraber. Sonra genç bir vali geldi, Nuri Okutan, 43-44 yaşlarında. Daha sonra Trabzon, Şanlıurfa Valilikleri ve Isparta Milletvekilliği yaptı. O da yeni bir şeyler yapmak istiyordu. Derken parklara dikilen süs ağaçları yetiştirme konusu gündeme geldi Vali Bey’in önderliğinde. İl Özel İdaresi, Adapazarı Şeker Fabrikası’na ait 1.000 dönümlük bir araziyi satın aldı ve yedi ayrı şirkete kiraladı. Bu süreçte ben de projeye know how, teknoloji katacak bir yatırımcı arayışına girdim. Bir arkadaş vasıtasıyla Nesrin Karaoğlu ile karşılaştım. Nesrin Hanım, peyzaj mimarı olarak mezun olduktan sonra fidancılık işini yerinde öğrenmek için Hollanda'da bir şirkete giriyor. Orada sahada çalışıyor ve öğreniyor işi. Ayrılacağı zaman Hollandalı patronu, “Kendi ülkende bu işi yapmak istersen yardımcı olurum,” diyor. Dönüşünde Karaoğlu Peyzaj şirketini kuruyor, şimdi eşi Yasin Otuzoğlu ile birlikte yönetiyor. Bu hikâyeyi öğrenince ilgimi çekti. Hollanda'dan Hans van den Oever'i de çağırdık. Bu sefer, “Sen de aramıza katıl,” dediler. Taahhüt sektörünün önde gelen isimlerinden ve Yüksel Proje’nin büyük ortağı İrfan Karaoğlu da katıldı. Böylece Ada Plant A.Ş. adında, yabancı sermayeli çoklu bir ortaklık oluşturduk. Daha sonra Hollandalı ve İrfan Bey ayrıldılar. Şimdi iki genç dostum ve ortağım ile birlikte 325 dönümlük bir alanda bu işi yapıyoruz.

Avrupa’da bütün parklarda ilkbaharda yemyeşil açan, kışa doğru da yaprağını döken çınar, dişbudak, ıhlamur, akçaağaç gibi süs ağaçları vardır. Bu ağaçların Türkiye’de üretimini biz başlattık dersem yanlış olmaz. Çalışanlarımız Hollanda'da staj gördüler, kendi çapında bir teknoloji transferi de yapmış olduk. Daha önceleri bu ağaçlar dışarıdan ithal ediliyordu. Başlangıçta Adapazarı’nda 1.000 dönümü paylaştığımız şirketlerin hepsi de bu işte bizi takip etti ve ilerledi. Şehirde yepyeni bir işkolu haline geldi. Tabii 8-10 sene beklemeniz gerekiyor fidanları büyütmek için. Çevresi 20 santime gelmeden zor müşteri buluyor. Müşterilerimizin çoğu belediyeler ve emlak geliştirme şirketleri. Uzun soluklu ama ilginç bir iş. Hemen ilave edeyim. FU Gayrimenkul Danışmanlık şirketi de, Ada Plant şirketi de kendi ölçekleri içinde kurumsal yönetim ilkelerini uyguluyorlar.