TOROS TARIM ÖZEL GÜBRE PAZAR ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME MÜDÜRÜ FERHAT EKİNCİ
VE TARIMSAL TEKNİK VE DİJİTAL PAZARLAMA MÜDÜRÜ ALİ HİKMET TATARHAN İLE SÖYLEŞİ
“İki yılda 866.000 km
yol kat ettik!”
Toros Tarım, 2018 yılı başlarında bitki besleme sektörü için öncü bir projeyi hayata geçirerek Tarımsal Teknik ve Dijital Pazarlama birimini kurdu. Toros Tarım kültürünün çiftçiye kadar ulaştırılmasını ve çiftçilere doğru gübreleme teknikleri konusunda yerinde eğitim ve destek verilmesini amaçlayan proje için bölge müdürlükleri bünyesinde ziraat mühendislerinden oluşan gezici teknik ekipler kuruldu. Ayrıca bir otobüs eğitime uygun şekilde dizayn edilerek Anadolu yollarına çıktı. Bugüne kadar teknik ekipler 7 bölge ve 81 ilde toplam 866.000 km, Toros Tarım Çiftçi Eğitim Otobüsü ise yaklaşık 80.000 km yol yaparak köy köy üreticilerle buluştu. Gidilen yerlerde 10 bin üreticiyle bire bir temas sağlanarak sorunlarına kulak verildi ve kendilerine bitki beslemede en iyi sonucu alabilmeleri için yol gösterildi. Üreticilerin kalbini kazanan ve büyük ses getiren bu kurumsal sorumluluk projesinin dününü, bugününü ve geleceğini, projenin iki yetkili ismi olan Ferhat Ekinci ve A. Hikmet Tatarhan’a sorduk.
Proje nasıl ortaya çıktı? Hangi ihtiyaca cevap verilmesi hedeflendi?
Bitki besini, yani gübre, bitkisel üretimdeki artışın en önemli unsurlarından biri. Gübrenin doğru bir biçimde kullanılması ve çeşitliliğinin artırılması ise bilimin birçok farklı alanının bir arada değerlendirilmesini zorunlu kılıyor. Tarım alanları aynı kalırken nüfus hızla artıyor. Bu da bizi daha kısıtlı alandan daha fazla bitkisel üretim elde etme zorunluluğu ile karşı karşıya bırakıyor. Gıda güvenliği, bizim de içinde olduğumuz gübre sektörüne ek sorumluluklar yüklüyor.
Söz konusu sorumluluk, hedef odaklı bitki besleme ürünleri üretmekten, mevcut ürünlerin hem ekonomik hem sosyal hem de çevresel sürdürülebilirliği kapsayacak biçimde doğru ve bilinçli kullanılmasına kadar, oldukça geniş bir alanı kapsıyor. Ülkemizdeki duruma baktığınızda, mevcut yağış rejimi ve sulama imkânları ile uyumlu biçimde, gübre sektörü belirli bir doygunluğa ulaşmış durumda.
Yeni sulama imkânları yaratılmadığı sürece bu durumun değişmeyeceği de açık. Bu nedenle, mevcut şartlar altında Toros Tarım’ın yerini koruması ve pazar payını artırması için bazı önlemler almak kaçınılmaz.
Bu düşünceyle, tarım sektörünün sürdürülebilirliğini de göz önünde bulundurarak, şirketin stratejik planları doğrultusunda belirlenen hedeflere ulaşmak, pazar payını artırmak ve teknik pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmek amacıyla 2018 yılı başında Tarımsal Teknik ve Dijital Pazarlama (TTDP) biriminin kurulmasına karar verildi. Bu ekip, bayiler, çiftçiler, birlik ve kooperatifler, sektörde öncü tohum, sulama ve ilaç firmaları, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı teşkilatları ve üniversitelerle iş birlikleri yaparak, Ar-Ge, tanıtım, demonstrasyon ve eğitim faaliyetleri yoluyla çalışmalarını sürdürüyor.
Proje için nasıl bir organizasyon ve çalışma modeli oluşturuldu?
TTDP’nin temel amacı, Toros Tarım kültürünün ve kurumsal imajının çiftçiye kadar ulaştırılması, bitki beslemede teknik destek verilmesi, tabandan talep yaratılması, yeni ürünlerin tanıtılması ve marka sadakatinin güçlendirilmesi. Bu amaçla kurduğumuz organizasyon başlangıçta her bölgede 1 eğitimli personel olacak şekilde planlandı. Ancak 2019 yılı Temmuz ayında, daha önce faaliyete başlayan Özel Gübreler Teknik Ekibi’nin de aynı çatı altında birleştirilmesi ile organizasyon İç Anadolu, Ege, Batı Akdeniz, Akdeniz ve GAP bölgelerinde 2 personel, diğer bölgelerde 1 personel olmak üzere, toplam 12 personel ve 2 Teknik Müdür olacak şekilde tamamlandı.
Çiftçi ziyaretlerinde kullanılan araçların özellikleri neler? Bu araçlarla ne gibi hizmetler verilebiliyor?
Araçlarımızda pH ve EC ölçüm cihazları, toprak örneği almak için burgu takımları, örnek koruma buzdolapları ve örnek tartı ekipmanları mevcut. Akdeniz Bölge’de ayrıca drone kullanıyoruz. Bu ekipmanlarla çiftçiye anında, toprak yapısına göre gübreleme tavsiyeleri verebiliyoruz. Drone sayesinde bitki sağlığı ve gelişimi hakkında daha kapsamlı bilgilendirmeler yapabiliyoruz. Alınan sonuçlar veya çiftçinin önceden yaptırdığı analiz sonuçları Toros Çiftçi uygulaması kullanılarak da değerlendirilebiliyor.
Bugüne kadar kaç km yol yapıldı, kaç köy ziyaret edildi? Kaç çiftçi ile yüz yüze temas sağlandı?
Mühendislerimiz gezici araçlarıyla bugüne kadar 7 bölge ve 81 ilde toplam 866.000 km yol kat ettiler. Çiftçi Eğitim Otobüsümüz ise yaklaşık 80.000 km yol yaptı. Hem ekiplerimizce hem de otobüsümüzle yüzlerce köy ziyaret edildi. Bu ziyaretlerde yaklaşık 10.000 çiftçi ile temas sağlandı. Bunların yaklaşık yüzde 40’ı Çiftçi Eğitim Otobüsü ile gerçekleşti. Ayrıca 2019 yılı itibarıyla Toros Çiftçi veri tabanında 9.762 çiftçiye ait 10.724 tarla kayıt altına alındı. Bunların toplamı 13.838.172 dekara ulaşıyor. Kayda alınan tarlalar arasında hem alan hem de miktar olarak en başta ekmeklik buğday ekilen tarlalar yer alıyor. Toplam 6.873.690 dekarlık bir alandan söz ediyoruz. Türkiye’deki toplam buğday ekili alanların 68,5 milyon dekar olduğu düşünülecek olursa, kayda aldığımız tarlalar Türkiye’de buğday ekimi yapılan alanın yüzde 10’u kadar önemli bir büyüklüğü kapsıyor.
Bugüne kadar en çok hangi hizmetlere talep oldu? Çiftçilerin projeye ilgisi nasıldı?
Bizim temel amacımız, tüm çiftçilerimize sürdürülebilir tarım adına doğru bitki besleme bilgilerini vermek, onlara doğru ve dengeli gübrelemeyi anlatmak. Ziyaretlerimizde, her bölgenin ana yetiştiricilik desenine uygun olarak çiftçilerle gübreleme programları paylaştık. Toprak analizine göre gübreleme önerileri geliştirdik. Toros Çiftçi uygulamasını tanıtarak çiftçilerin uygulamadaki ana ürün desenlerine göre tavsiyeler almalarına yardımcı olduk. Ziyaretlerimizde gübreler ve gübreleme konusunda çiftçilerin aklına takılan soruları yanıtladık.
En çok talep gören hizmetimiz, elbette doğru gübreleme tavsiyesi almak oldu. Hem gezici teknik ekiplerimiz hem de Çiftçi Eğitim Otobüsümüz gittiği her yerde ilgiyle karşılandı. Daha önce köylerine kadar gelen böyle bir hizmet görmedikleri için çok şaşırdılar, hatta önce biraz çekindiler. Neden geldiğimizi öğrendiklerinde ise Toros Tarım’ın kurumsal yapısına duydukları hayranlıklarını dile getirdiler. Her gittiğimiz köyde, kasabada, ilçede çiftçiler bilgiye susamışçasına sorularını yönelttiler. Birçok bölgede faaliyetlerimiz gece geç saatlere kadar sürdü.
Projede öngörülmeyen zorluklar çıktı mı?
Proje öncesinde gezici ekiplerimizin tüm faaliyetleri en ince ayrıntısına kadar planlanmıştı. Özellikle otobüs için hassas bir planlama gerekiyor. Rota üzerinde gideceğimiz köy ve ilçelerde otobüsün park edeceği alandan, toplantı yapılabilecek büyüklükteki salonlara kadar her şey planlandı ve gerekli izinler önceden alındı. Ayrıca toplantı öncesi çiftçilere duyurular yapıldı. Dolayısıyla olumsuz hava veya yol koşulları ve araç arızaları dışında herhangi bir zorluk yaşanmadı.
Hedeflerinize ne kadar ulaşabildiniz?
Ekip faaliyetleri, otobüs faaliyetleri, tarımsal kurum görüşmeleri, çiftçi eğitim toplantıları, katılım gerçekleştirilecek festivaller, fuarlar ve köy-kahve toplantıları ve diğer pazarlama faaliyetlerimiz yıllık olarak önceden planlandığından, hedeflenen rakamlara pandemi süreci haricinde ulaştık.
Pandemi, çalışmalarınızı nasıl etkiledi?
Pandemi sürecinde faaliyetlerimize ara vermek zorunda kaldık. Çiftçi eğitim toplantılarımız ve otobüs faaliyetimiz süreç tamamlanıncaya kadar ertelendi. Fakat sahaya çıkamadığımız bu dönemde çiftçilerimize telefon kanalıyla ulaşmaya ve tavsiye bilgilendirmeleri yapmaya devam ettik. Çiftçilerimiz de bitki gelişimlerini WhatsApp uygulamasından fotoğraf göndermek suretiyle paylaştılar. Sosyal medya platformlarından Facebook’ta yapılan paylaşımlarla Toros Tarım sayfası Ocak 2020 itibarıyla 47.000 takipçiyi aştı. Böylece 2019 yıl sonunda hedeflenene göre yüzde 21,8 daha fazla takipçiye ulaşıldı. Normalleşme süreci ile birlikte de görüşmelerimizi, eskisi kadar sık olmasa bile, sosyal mesafe kurallarına uygun olarak birebir sürdürmeye başladık.
Bundan sonraki planlarınız arasında neler var?
Bundan sonraki süreçte toplantı ve Eğitim Otobüsü etkinliklerini bir süre daha tam randımanla yapılamayacağını tahmin ediyoruz. Diğer taraftan bugüne kadar yaptığımız çalışmalar sonucunda çiftçiler bize çok kolay ulaşabildiklerini öğrendiler. Gerek sosyal medya üzerinden gerekse direkt telefon bağlantılarıyla faaliyetlerimize devam edeceğiz.
Elbette sahada da olmayı sürdüreceğiz, ancak ulaşacağımız çiftçi sayısının sağlık tedbirleri sebebiyle daha kısıtlı olması kaçınılmaz.
Teknolojiye yakın çiftçiler bu dönemde daha şanslı olacaklar. Daha fazla kişiye ulaşmak adına dijital platformlarda popüler olan webinar gibi uygulamaları kullanarak yeni ürünlerimizi ve doğru, dengeli gübreleme konularını anlatmaya devam etmeyi planlıyoruz. Ayrıca Toros Çiftçi uygulamamızı daha da geliştireceğiz. Uygulamadan yararlanan çiftçilerimizin sorularına da yanıt verebilmek amacıyla, gübreleme önerisi sonrasında tarlasına en yakın üç bayimizin telefon ve adresinin yanı sıra ilgili bölgenin Teknik Pazarlama Temsilcisinin telefonunu da paylaşmayı planlıyoruz.
Toros Çiftçi uygulaması sektörde yüksek ilgi gördü. Uygulamanın kullanımını daha da artırmak amacıyla İş Bankası ile yakın dönemde bir iş birliğine imza atıldı. Bu kapsamda, İş Bankası tarafından geliştirilen İMECE MOBİL uygulamasının içeriğindeki gübreleme reçeteleri, bir yönlendirme yoluyla Toros Çiftçi tarafından cevaplandırılıyor. Nisan ayında canlıya alınan geliştirme ile şu ana kadar 2.700 çiftçiye cevap verildi.
Saha Sorumluları Yanıtlıyor
Tarımsal Teknik ve Dijital Pazarlama biriminin faaliyetleri arasında gezici teknik ekiplerin özel donanımlı araçlarıyla Anadolu’da köy köy dolaşarak çiftçilere yerinde verdiği eğitim ve danışmanlık hizmeti önemli bir yer tutuyor. Bu kapsamda bugüne kadar Trakya Bölge’de 600, Ege’de 2.850, İç Anadolu’da 1.600, Akdeniz’de 1.425, Batı Akdeniz’de 1.525, Karadeniz’de 1.000, GAP’ta 1.000 ve Karadeniz’de 1.000 olmak üzere toplam 10.000 üreticiye ulaşıldı. Gidilen her yerde çiftçilerin yoğun ilgisiyle karşılaşan ekiplerin gözlem ve değerlendirmeleri, projenin ne kadar doğru ve yararlı olduğunu gözler önüne seriyor.
EGE BÖLGE
Ümit Sarıkaya - Ayhan Coşkun
Çiftçilerin projeye geri dönüşü nasıl? Projenin Toros’u farklılaştıran bir etkisi oldu mu?
Çiftçiler özellikle Toros Tarım Eğitim Otobüsüne yoğun ilgi gösterdiler. İçeride ne olduğu ile ilgili merakları, heyecanları ve içeriye girip soru sormaları çok güzeldi. Toros Tarım Eğitim Otobüsü başlı başına farklılık yaratan bir olaydı. Çiftçiler daha evvel fuar ve festivallere gidip stant stant dolaşarak bilgi almaya çalışırken, bir anda kendi köylerinde ayaklarına gelen bu fırsat karşısında çok şaşırdılar. Özellikle Toros Tarım’ın büyüklüğünü anlatan kurumsal filmimiz ve Toros Çiftçi uygulaması üreticilerin çok dikkatini çekti.
Bugüne kadar karşılaştığınız en ilginç/sizi şaşırtan olay nedir?
Aydın merkezde bir üretici, otobüsün peşinden koşup yetişti ve bize daha önce yaptırmış olduğu toprak tahlillerini göstererek hangi gübreyi kullanması gerektiğini sordu. O güne kadar birçok gübre kullanmış ama sonuç alamamış. Toprak tahliline baktık. Tuzluluğu oldukça yüksek, pH değeri 9 olan bir toprak. Tahlilin yanlış olabileceğini düşündük, ancak iki farklı laboratuvarda yapılmış iki rapor da benzer sonuçlar vermiş. Sorunun gübrede olmadığını, öncelikle toprağı ıslah etmesi gerektiğini anlattık. Nasıl ıslah edeceği konusunda da ana bilgileri verdik. Çiftçi bizi dikkatle dinledi ve notlar aldı. Daha önce nereye gitse kendisine farklı gübreler önerildiğini söyledi. Kimse ona toprak ıslahından söz etmemiş, dolayısıyla sonuç da alamamış. Bize çok teşekkür etti, vedalaşıp ayrıldık.
İÇ ANADOLU BÖLGE
Mehmet Kırtaş - Hakan Kandemir
Çiftçilerden en çok hangi sorular geliyor?
Hemen her yerde çiftçilerin sorduğu konuların başında “gübre neden pahalı?” sorusu geliyor. Biz de durumu, global piyasa bilgilerini de kullanarak çiftçilere anlatıyoruz.
Projeye dair çiftçilerden ya da bayilerden aldığınız güzel geri bildirimler var mı?
Çiftçiler, sorularını içtenlikle cevaplandırmamız ve yeni ürünlerle ilgili yaptığımız bilgilendirmeler nedeniyle çok memnun ayrılıyorlar. Bayiler de bulundukları ilçe merkezinde veya dükkânları önünde yapılan faaliyetlerden son derece memnun olduklarını bildiriyorlar.
Sizi zorlayan konular oldu mu?
Rotanın 1 ay öncesinden belirlenmesi sebebiyle, bazen o bölgede yol çalışmaları olması bizleri zorladı. Ayrıca aracımızın bir keresinde yolda kalması ile unutulmaz hatıralar biriktirdik.
AKDENİZ BÖLGE
Onur Köymen-Burak Büyümez
Bugüne kadar karşılaştığınız en ilginç/sizi şaşırtan olay nedir?
Niğde ilinin Konaklı bölgesinde patates yetiştiriciliği yapan çiftçilerin bitki besleme hakkındaki bilgi ve tecrübeleri bizi çok şaşırttı. Ultra 33 ürünümüze yönelik olarak yaptığımız bilgilendirme sırasında bir üreticinin numuneden aldığı gübre tanelerini ağzına atıp tadına bakarak kalite kontrol testi yapması, yaşadığımız en ilginç olaylardan bir tanesiydi!
Projeye dair çiftçilerden ya da bayilerden aldığınız güzel geri bildirimler var mı?
Bayiler, yapılan bilgilendirmeler sonucu özellikle özel gübrelerdeki ürün portföylerinin daha da genişlediğini ve daha fazla ürün satmaya başladıklarını belirtiyorlar. Ayrıca köylerinde bilgi verilen çiftçilerin yeni ürünlere yönelik önyargılarının azaldığını bildiriyorlar.
KARADENİZ BÖLGE
Kurtuluş Doğanay
Çiftçilerin projeye geri dönüşü nasıl? Projenin Toros’u farklılaştıran bir etkisi oldu mu?
Çiftçilerimiz çoğunlukla bitki beslemede azot, fosfor ve potasyum gibi elementlerin bitki gelişimi için ne işe yaradığını bilmediklerini, Toros Eğitim Otobüsü sayesinde çok faydalı bilgiler edindiklerini, köklü bir geçmişe sahip olan Toros Tarım’ın saha mühendislerinin arazide çiftçilerimizin yanında olmasından onur duyduklarını belirttiler. Çiftçilerle köy-kahve toplantıları ile doğrudan iletişim kurmamız ve tarla günleri ile daima çiftçilerimizin yanında olduğumuzu göstermemiz, Toros Tarım’a bağlılıklarının bir aile bağı gibi güçlenmesini sağladı.
Bugüne kadar karşılaştığınız en ilginç/sizi şaşırtan olay nedir?
Rize ilinde çay üreticileri ile yaptığımız eğitim toplantılarında bir çiftçimizin sorduğu, “Uşağum, a bu Toros Tarım kocaman otobüsle ne yapıyor?” sorusu hepimizi güldürdü. Üreticimize, bunun bir eğitim otobüsü olduğunu, köy, kasaba, ilçe ve il merkezlerinde çiftçilerimize bitki besleme eğitimleri verdiğimizi ve toprak örnekleri alarak uygun gübreleme önerileri yaptığımızı anlatınca, “Ha şimdu oldi uşağum!” dedi. Artvin Hopa’daki bir çay üreticisinin sözü de beni çok etkiledi: “Evlat, bir firma tarıma önem veriyorsa ülkesini seviyordur!”
GAP BÖLGE
Celal Güllüoğlu-Ruşen Dursun
Bugüne kadar karşılaştığınız en ilginç/sizi şaşırtan olay nedir?
Eğitim Otobüsüne ilgi oldukça yoğundu. Yöre insanı Toros Tarım’ı devlet gibi görüyor ve gübre fiyatlarını düşürme gücü olduğunu düşünerek çoğunlukla bu yönde taleplerde bulunuyor. Daha fazla miktarda promosyon ürünü talep ediyor. Ziyaret edilen il ve ilçelerde personelimiz resmi kurumlar tarafından da oldukça ilgi ve saygıyla karşılanıyor.
Sizi zorlayan konular oldu mu?
Güneydoğu Anadolu Bölgesi konumu itibarıyla bazı endişeleri akla getirse de, bölge halkının sevgi ve saygı ile bizi kucaklaması sayesinde işimizi güven ve zevkle yapmanın mutluluğunu yaşadık.
BATI AKDENİZ BÖLGE
Tolga Çil - Saffet Şahin
Çiftçilerin projeye geri dönüşü nasıl? Projenin Toros’u farklılaştıran bir etkisi oldu mu?
Proje kapsamında, köy veya kasaba, üretimin yoğun olarak gerçekleştiği her noktayı ziyaret etmeye gayret gösterdik. Çiftçi Eğitim Otobüsümüz, kısa ve akılda kalıcı eğitim filmlerimiz, doğru bitki besleme prensipleri doğrultusunda verdiğimiz bilgiler ve ödüllü Toros Çiftçi uygulamamız, Toros Tarım’ı çiftçi gözünde farklı bir konuma getirdi. Üreticilere yaptığımız gübre ve gübreleme önerilerinin, otobüs faaliyeti sonrasında yaptığımız ziyaretlerde uygulandığını gördük. Aldıkları olumlu sonuçları ve gübreleme hakkında edindikleri bilgileri de kendi aralarında köy kahvelerinde konuşarak paylaştıklarını gururla öğrendik. Çiftçiler, projemizi “Toros, fuarı ayağımıza getirdi” şeklinde tanımlamışlar. Bu olumlu geri dönüşler bizleri çok mutlu etti.
Bugüne kadar karşılaştığınız en ilginç/sizi şaşırtan olay nedir?
Otobüs faaliyetlerinde, yaş sebze-meyve hallerinde geceden gün aydınlanıncaya kadar üreticilerle yapmış olduğumuz samimi sohbetler eşliğinde içilen çaylar, yağmur altında yürütülen çalışmalar unutulmazdı. 2019 Mart ayında Antalya Kumluca Domatexpo Fuarı’na otobüs ile katılmamız ve fuar alana girdiğimizde otobüsümüzün gördüğü yoğun ilgi, en unutulmaz anlardan biriydi.
TRAKYA BÖLGE
Hakan Kandemir (İç Anadolu’dan destek vermektedir)
Çiftçilerin projeye geri dönüşü nasıl? Projenin Toros’u farklılaştıran bir etkisi oldu mu?
Toros Tarım Eğitim Otobüsü ile köy ziyaretlerinde çok meraklı ve ilgili bir çiftçi kitlesi ile karşılaştık. Çiftçilerle birebir ilgilenmemiz, sorularına yanıt vermemiz ve bulundukları yerde eğitim fırsatı sağlamamız onları çok mutlu etti. Bu faaliyet, çiftçi tarafında Toros Tarım’a güveni daha da artırdı. Tarımda sürdürülebilirliğin sağlanması adına çok olumlu bir etkisi oldu.
Bugüne kadar karşılaştığınız en ilginç/sizi şaşırtan olay nedir?
Edirne’nin İpsala ilçesinde, Çeltik Festivali ve Tarım Fuarı sırasında gerçekleşen yağlı güreş etkinliğinde, farklı illerden gelen küçük yaştaki güreşçilerin Toros Tarım Eğitim Otobüsüne gösterdikleri ilgi ve meraklı tavırları oldukça ilgi çekiciydi. Çoğunun ailesi çiftçi olan çocuklar, “Babam Toros gübresini kullanır! Sizi tanıyoruz!” şeklinde sıcak bir yaklaşım gösterdiler. Festivale katılan güreş hakeminin ve bölge halkının da tribünlerde Toros Tarım şapkaları ile fotoğraf karelerine girmek istemeleri hoş bir anı oldu.